Donemus Webshop — America, Tom

Tom America wordt geboren in Heerlen en brengt het grootste deel van zijn jeugd door in Valkenburg. Hij volgt in 1968-1973 een opleiding aan de Academie Tilburg en richt tijdens zijn studie MstrubietM op. Naast eigen materiaal bestaat het repertoire uit covers van Lou Reed, The Kinks, The Rolling Stones en David Bowie. Na een van de optredens in 1974, als voorprogramma van de Britse band Brinsley Schwarz, ontmoet America Henny Vrienten.

America richt in de hoogtijdagen van punk de groep Gasphetti op, voluit: Sammie America's Gasphetti. Deze band brengt vier singles en een album uit. Henny Vrienten maakt enige tijd deel uit van de band. Wegens problemen met zijn stem is America genoodzaakt te stoppen met zingen. Hij legt zich toe op de basgitaar. Met zijn band staat hij onder meer in het voorprogramma van Henny Vrientens hitgroep Doe Maar. Onder de naam Sammie America's MAM staat de band in 1983 in de finale van de allereerste editie van de Grote Prijs van Nederland. Het debuutalbum wordt geproduceerd door Vrienten en verschijnt bij EMI. MAM doet in 1984 een reeks optredens in het voorprogramma van de Belgische formatie TC Matic tijdens hun doorbraaktournee. Het tweede album Grond wordt opgenomen met producer Frank Klunhaar.

De Nederlandstalige single Maternité (1986), onderdeel van het Nits-project La Grande Parade, is gebaseerd op het werk van Pablo Picasso en bevat een sample met de tekst 'Mam, weet jij nog wanneer ik voor het eerst een boterham met kaas gegeten heb?' Bij het derde album Ontwik zit Henk Hofstede achter de knoppen. De plaat verschijnt bij het label Werf van de Nits. De vierde plaat Hobbel (1988) bevat onder meer de bescheiden hit Ongelofelijk. In 1989 treedt de band onder meer op in Parijs en Hamburg. Voor de elfde editie van Kinderen Voor Kinderen levert MAM het liedje Zomaar. Op de cd Stout (1990) staat onder meer een bewerking Oote, het beroemde experimentele gedicht van Jan Hanlo (1912-1969) dat begint met de strofen Oote Oote oote oote/Boe/ote oote/Oote oote oote boe.

America start samen met beeldend kunstenaar Hans Peeters het verklarend kunstprogramma BeeVee Multilied, waarmee het duo met succes optreedt op scholen, in theaters en musea. Voor het project Dichterbij van de RVU bewerkt hij twee gedichten van Jan Hanlo. In 1995 verschijnt bij Dureco de cd Look : Nederlands! met als ondertitel: 'MAM's aller-allerlaatste ongewenste intimiteiten'. MAM wordt opgeheven en Tom America gaat weer zelf zingen. Hij verzorgt de vocalen tijdens de tournee Oote van de Big Band Nieuwe Muziek onder leiding van Bert Palinckx en staat daarmee onder andere in het BIM-huis. Dit jaar vindt in de Tilburgse jazzclub Paradox de eerste uitvoering plaats van het Jan Hanlo Projekt met Tilburgse jazzmuzikanten.

Tom America schrijft ook voor anderen. Voor Hans de Booij vertaalt hij een lied van Giorgio Conte en voor Liesbeth List schrijft hij een lied voor het nooit uitgezonden televisieprogramma Cirkels. Eind 1996 starten de opnamen met producer Dionys Breukers van de cd Tjielp, Tjielp: Tom America Zingt Jan Hanlo. Enkele Hanlo-bewerkingen zijn te horen tijdens een optreden op de Amsterdamse Uitmarkt. America componeert Park en De Winter? De Winter! voor Public Sculpture, een multimediaproject in het Wilhelminapark te Tilburg. De componist werkt daarbij intensief samen met beeldend kunstenaar en animator Jan Spit en de Rotterdamse computerkunstenaar Peter Hermus.

Op 21 maart 1997 verschijnt de single De Mus met teksten uit het gelijknamige gedicht van Jan Hanlo uit 1949 dat volledig bestaat uit een herhaling van het woord tjielp. Het nationale radiodebuut is in het programma Spijkers Met Koppen van de Vara. Meerdere optredens voor radio en televisie volgen, maar de aandacht levert geen hit op. Kees van Kooten en Wim de Bie gebruiken De Mus als tune voor hun laatste serie televisieprogramma's. Tom America treedt met zijn compositieproject nooTSPRaak op in theaters. Hij gebruikt fragmenten van interviews die hij heeft gehouden met mensen over de meest simpele onderwerpen. Door deze fragmenten op te slaan in een sampler/keyboard ("spraakorgel) en deze aan te vullen met zelfgeschreven bijpassende muziek, komt nooTSPRaak tot stand. Tom America laat zich op het podium bijstaan door het ensemble aNDERE ANDERe dat bestaat uit drie strijkers, een pianist, een gitarist en stemsamples. Een van de ensembleleden is Titia van Krieken (Nits). In december 1997 zendt het NPS-programma Van Gewest Tot Gewest een item uit over nooTSPRaak. De eerste uitvoering vindt plaats tijdens het Tilburgse festival Toonwoord in 1998. Voor kinderen uit het basisonderwijs treedt America samen met Boudewijn Naaijkens op met de Kunstzingshow, een programma van liedjes en sketches over de kunst van de twintigste eeuw. Hij schrijft een compositieopdracht voor Poetry International 1998. In april 1998 geeft hij in de Brusselse zaal Ancienne Belgique een workshop voor jonge Belgische dichters en muzikanten. In hetzelfde jaar geeft hij een workshop over muziek en taal op de Rietveld Academie Amsterdam. In juni 1998 worden door America bewerkte gedichten van Tonnus Oosterhoff live met het sextet uitgevoerd tijdens Poetry International.

nooTSPRaak gaat op tournee langs theaters in het zuiden van het land. Op basis van de nooTSPRaak-methode maakt Tom America samen met Henk Hofstede een film met als uitgangspunt plat sprekende Amsterdammers die iets over water vertellen. De Bosnische regisseur Sahin Sisic verfilmt de Brusselse compositie straote/stroete met daarin interviews met leden van de Academie van het Brussels. In november geeft America een seminar over de Nederlandse spraak en het gevolg voor de muziek tijdens de Muzikantendag in de Melkweg te Amsterdam. Van het televisieprogramma Van Gewest Tot Gewest krijgt hij de opdracht een speciale compositie te schrijven in verband met het jubileum van dit programma.

De cd De Winter? De Winter! is slechts in één Tilburgse boekhandel te koop. America schrijft in opdracht van Van Gewest Tot Gewest het nummer Belleke Trekke. Hij begint een samenwerking met de Belgische filmer Luckas Vander Taelen in het kader van de Oostende/Dover-ode onder de titel Meeuwen. Met zijn sextet treedt hij op bij het culturele zondagmiddagtelevisieprogramma De Plantage van Hanneke Groenteman. Na het Franstalige dierenliedproject Les Animaux, samen met tekstschrijfster Elsa Surun, werkt America aan een kinderliedproject over de planeten. De componist ontvangt de Ad Vinkenprijs 1999, een prijs die sinds 1989 eens in de twee jaar uitgereikt wordt aan een persoon die een bijzondere bijdrage levert aan de kleinkunst in Tilburg. In 2003 wordt hij gevraagd juryvoorzitter te worden van deze prijs.

De film straote/stroete wordt vertoond tijdens de dag van het Vlaamse Gewest te Brussel. Tom America wordt uitgenodigd een compositie te schrijven voor de tentoonstelling Silhouettes and Shadows en gaat hiervoor een samenwerking aan met filmers Frank van Osch, Theo van den Aker, Melvin Houtappels en de dichter Tonnus Oosterhoff. America voert met een grote groep conservatoriumstudenten zijn compositie De Groeten uit voor de gelijknamige tentoonstelling in de Academie voor Beeldende Vorming te Tilburg. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van dichter Willem Jan Otten voert Tom America in oktober in Amsterdam een gedicht van Otten uit volgens de nooTSPRaak-methode

Tom America bereidt een filmode voor aan de Toscaanse stad Siena en ruimt daarbij een prominente plaats in voor het zeshonderd jaar oude fresco Het Goede En Het Slechte Bestuur van de schilder Ambrogio Lorenzetti dat te zien is in het stadhuis van de stad. Voor het project interviewt hij een tiental autochtone bewoners van Siena en neemt hij in het dorpje Radicondoli (de woonplaats van componist Luciano Berio) een aantal kinderstemmen op. De componist zet geïmproviseerde verhalen van 'Happy Hooker' Xaviera Hollander op muziek en schrijft op basis daarvan onder meer een muziekstuk voor zijn sextet. De muziek wordt als score gebruikt voor de documentaire van de Amerikaanse cineast Robert Dunlap over Hollander. America voert het gedicht Tot De Bellenblazer van Willem Jan Otten uit tijdens de verkiezingsuitzending van de Nationale Toondichters in het televisieprogramma Vrije Geluiden van de VPRO. Voor het radioprogramma Spijkers Met Koppen van de Vara stelt hij een twee uur durende zomeraflevering samen. Hij is dit jaar een uur lang te gast in het culturele radioprogramma Kunststof. De componist is artistiek leider bij de uitvoering in de nacht van 28 op 29 juni in de openlucht te Breda van de Symphonie Monotone van Yves Klein. Hij is ook betrokken bij de livepresentatie van de diverse muzikale stedenodes op de dag van de Vlaamse Gemeenschap (De Gulden Ontsporing) te Brussel. Ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van schrijfster Charlotte Mutsaers voert America in november in De Balie te Amsterdam voor het eerst Meeuwen uit.

De eerste uitvoering van Terra di Siena, de ode aan Siena, is in januari op het Folk Festival te Tilburg. In het voorjaar bezoekt Tom America samen met beeldend kunstenaar Rob Moonen twee keer Berlijn voor het samenwerkingsproject Tempelhof, een ode aan Berlijn en zijn inwoners. In opdracht van TriDali (een trio vernoemd naar Salvador Dalí) schrijft America een spraakcompositie voor harp (Sabien Canton), altviool (Yvonne van de Pol) en fluit (Wouter van Breugel). De drie leden moeten in deze compositie zelf met hun muziek meepraten. America schrijft een aantal spraakliedjes voor de documentaire Roermondse Adel van Joost Seelen, over enkele families in Roermond, en schrijft een lied op tekst van de Marokkaanse schrijfster Bouchra Bounouna. Tijdens de uitreiking van de VSB poëzieprijs aan Tonnus Oosterhoff voert America de compositie Wij Zagen Ons In Een Kleine Groep Mensen Veranderen uit. Jack Timmermans, de leider van dansgroep De Stilte, nodigt hem uit een ballet voor een kindervoorstelling te schrijven. De muziek wordt ingespeeld door Jeroen Goeijers. Met het sextet aNDERE ANDERe treedt America op tijdens Gevaarlijke Gasten Van, georganiseerd door Robert Jan Stips in het Nieuwe de la Mar te Amsterdam als onderdeel van het Amsterdams Kleinkunst Festival.

In het kader van het Berlijnproject Tempelhof neemt de componist begin januari in Tilburg stemmen op van een aantal van de medewerkers aan het stuk Truth van Rob Moonen en de Berlijnse regisseur Hans Werner Kroesinger, dat eenmalig in theater De Vorst in Tilburg wordt uitgevoerd. In maart bezoeken America en Moonen Wenen om zich te oriënteren in verband met een gezamenlijk project over Wenen en Boedapest onder de titel Rudolf. Repertoire van aNDERE ANDERe wordt opgenomen in de studio van Crip Theeuwes. De componist schrijft drie liedjes voor het nieuwe kinderprogramma van Loutje Bosch (LaVioLou, Koningin van Eenvoudige Komaf) op teksten van Zjef Naaijkens (RK Veulpoepers BV). Hij geeft diverse lezingen, onder meer op het hoofdkwartier van de NS in Utrecht en in museum De Pont te Tilburg. De presentatie van Tempelhof vindt plaats in het auditorium van De Pont en wordt daarna in de andere grote Brabantse steden uitgevoerd.

In maart nemen Tom America en Rob Moonen in Wenen en Boedapest de eerste interviews op voor hun Rudolf-project. Tempelhof wordt onder meer uitgevoerd op 4 en 5 mei in het Spoorzone complex in Tilburg. Na de ode aan Berlijn kiest Tom America voor zijn Franstalige ode voor Aix-en Provence en in het bijzonder de door hem bewonderde kunstenaar Paul Cézanne. Hij wordt daarbij geholpen door Wim Claessen, de voormalige directeur van Bosse Nova. Op 9 juni is de eerste uitvoering van het ballet dat choreograaf Eddy Bécquart heeft gemaakt op de muziek van Mèwen/Seagulls, America's ode aan Oostende en Dover. Via Theo Andriessen, de directeur van MuziekLab Brabant, komt hij in contact met de jonge Chinese vrouw Zhimin Tang. Zij heeft een uitvoering van Tempelhof gezien en stelt voor om volgens dezelfde methode haar levensverhaal op muziek te zetten. Het resultaat is Ik Ben Schoon Water Uit De Bergen, Ik Heb Geen Vorm, America's eerste werk met een taal van buiten Europa en uitgevoerd door een kwartet dat bestaat uit Paul Hagenaars (gitaar), Lucas Beukers (basgitaar) en Arnold Marinissen (percussie/vibrafoon). De première is op 20 november tijdens het festival November Music in Den Bosch. Een week eerder, op 11 november, gaat in de Verkadefabriek te Den Bosch de film Zanger Zonder Stem, een documentaire van Frank van Osch over Tom America. Met Rob Moonen bereidt de componist het project Noord voor, over de allochtonen in de wijk aan de noordkant van Tilburg. Een voorstudie van Noord is America's bijdrage aan het Passantenproject van Henny Vrienten.

Tijdens sommige voorstellingen van Zanger Zonder Stem treedt voert Tom America met zijn sextet het vierdelige Ik Ben Schoon Water Uit De Bergen uit. De compositie wordt ook uitgevoerd tijdens Poetry International aangevuld met twee composities op twee gedichten van de Chinese dichter Han Dong. In het voorjaar begint de componist met het bewerken van de interviews die hij in december heeft opgenomen in Aix-en-Provence. In de korte film Boom Roos Vis, in het kader van de campagne Schatten Van Brabant, laten America en filmer Jeroen Neus iets zien over de door frater Caesarius Mommers ontwikkelde leesmethode Veilig Leren Lezen. De première vindt plaats in de grote zaal van het provinciehuis te Den Bosch. Een samenwerking met choreograaf Eddy Becquart leidt tot een choreografie rondom de compositie De Winter? De Winter!, uitgevoerd tijdens het Elastiek Muziek Festival in Hilvarenbeek door een groot draaiorgel van de Antwerpse firma Decap uit het Hilvarenbeekse orgelmuseum, en een ballet van Becquart gemaakt op de compositie Mèwen/Seagulls, in september uitgevoerd in het Belgische Turnhout als onderdeel van het Belgisch/Nederlandse project Spiegel. Dankzij financiële steun van de gemeente Tilburg kunnen America en Rob Moonen beginnen aan het eerste interview voor hun Noordproject.Het duo treft met Wim Claessen (voorheen Boulevard Den Bosch) ook voorbereidingen voor Mijn/Koel, een project rondom de mijnen in de regio Genk-Heerlen-Alsdorf.

Tom America en Rob Moonen werken in 2007 voornamelijk aan het Noordproject. Na tientallen interviews met wijkbewoners, inclusief foto's en film, worden de opnamen in de computer uitwerkt tot muziekstukken. In november beginnen de repetities en in januari 2008 de uitvoeringen, eerst in de huiskamers van de bewoners van Noord en daarna drie dagen in het uitverkochte theater De NWE Vorst te Tilburg. De DVD/CD box Noord wordt op 21 juni 2008 gepresenteerd in Museum De Pont. De voorstelling Mijn/Koel gaat op 30 augustus 2008 in première tijdens het Cultura Nova Festival te Heerlen. Het stuk wordt geregisseerd door Hans Werner Kroesinger uit Berlijn. De acteurs zijn Mieke Klomp en Alexander van Heeteren. Joost Rovers speelt accordeon. Na de première volgen meerdere uitvoeringen op locatie in de Schmiede te Alsdorf, het Pompgebouw te Brunssum en de voormalige Loonhal van de staatsmijn Maurits te Geleen.

Het gedicht De Mus van Jan Hanlo is het motto voor de Boekenweek, een goede reden om na 12 jaar de cd Tjielp Tjielp opnieuw uit te brengen. In het boekje van de heruitgave staan alle teksten afgedrukt en op de cd staan als bonus drie bewerkingen die ontstaan zijn na het uitbrengen van de eerste versie in 1997. Ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van Tilburg componeert America een stuk van 18 minuten voor onder meer accordeon en met ongeveer 250 stemsamples. In juni is de componist een zogenaamde meester tijdens het Festival ZwArt in Zwolle. HIj begeleidt daar vier groepen van jonge kunstenaars die vanuit verschillende disciplines invulling aan het festival geven. Rond de reprise in augustus van Mijn/Koel, als openingsact van het Cultura Nova festival te Heerlen, verschijnt een cassettebox met de video's en een cd met de 11 composities. In het najaar geeft Tom America colleges op de Fontys Hogescholen te Maastricht en Tilburg en als gast van professor Jos Swanenberg tijdens zijn collegecyclus Diversiteit en Cultuur in Brabant. Op 15 november wordt America's ode aan de Cauberg, de beroemde locatie in Valkenburg, voor de eerste keer uitgevoerd. De compositie is een opdracht van de Maastrichtse organisatie Intro In Situ en heeft het Limburgs dialect als basis. In dezelfde maand voert hij in Breda en Hilvarenbeek een aantal Hanlo-liedjes uit in samenwerking met het strijkorkest Archi Amici, gearrangeerd door Paul van der Mast en gedirigeerd door Carlo Nabbe. Voor stichting Verhalis uit Breda en CECN (Cultureel Erfgoed Caribisch gebied en Nederland) maakt America de soundtrack bij een korte film over de in Suriname geboren Maria Pinas.

In het voorjaar werkt Tom America intensief samen met de Groningse muzikant en kunstenaar Klaske Oenema aan de productie It Folds Into…, een niet-Nederlandstalig project waarbij alleen maar vrouwenstemmen worden gebruikt. De première vindt op 17 juli plaats tijdens het Habana Festival te Nijmegen. It Folds Into… is ook elders in het land te zien en in augustus op het Flachland Festival in Berlijn. America levert een bijdrage aan Wie, een compilatie naar aanleiding van het twintigjarige bestaan van het herinneringscentrum Nationaal Monument Kamp Vught. In de Hoofdwacht op het Vrijthof te Maastricht gaat 17 september 2010 zijn compositie met stemmen van Maastrichtenaren in première, als onderdeel van de tentoonstelling Het Huis Der Wonderen (BV Limburg). Voor stichting Verhalis maakt hij de muziek bij de filmmontage Brabantstoet van regisseur Carine van Vught, bestaand uit archiefbeelden van optochten van fanfares, processies en demonstraties. Tom America reist een aantal maanden door Zuid-Limburg en omstreken om ideeën op te doen, mensen te interviewen en te filmen voor Doezend Jaor Naobersjaf (Duizend Jaar Nabuurschap), een compositie over de Euregio en de vele dialecten die in deze streek te vinden zijn. De eerste uitvoering vindt plaats op 29 oktober in de St. Janskerk op het Vrijthof te Maastricht met Jacqueline Hamelink (cello), Yvonne van de Pol (altviool) en animator Ruud Terhaag. De componist bewerkt interviews uit het programma Kunststof op Radio1. Op 7 juni 2011 is de eerste bewerking te horen: Dat Is De Toon Van De Waarheid, met fragmenten uit een interview met schrijver A.L. Snijders, de uitvinder van het zkv (zeer kort verhaal). Andere geïnterviewden die America bewerkt zijn onder anderen Kader Abdollah, Joost Conijn, Adriaan van Dis, Jan Fabre, Jessica Durlacher en Jan Wolkers. Een selectie van elf bewerkingen verschijnt een jaar later op de cd Het Lijkt Me Juist Wel Veilig Op Dat Dak.